LIGHT IN AUGUST (1932), του William Faulkner

Memory believes before knowing remembers…

Αν έπρεπε να διαλέξω τρεις – τέσσερις συγγραφείς που θα κρατούσα μαζί μου για πάντα, που το αίσθημα του εναγκαλισμού μου από τις λέξεις τους μπορεί να συγκριθεί μονάχα με μαγεία, τότε ένας από αυτούς θα ήταν οπωσδήποτε ο William Faulkner. Και μέσα από ένα έργο γεμάτο αριστουργήματα (The Sound and the Fury, As I Lay Dying, The Wild Palms, Absalom Absalom!), το Light in August κατέχει στις προσωπικές μου σκέψεις κι εκτιμήσεις περίοπτη θέση. Εδώ απουσιάζουν οι μακροσκελείς προτάσεις, η φειδώ στα σημεία στίξης και οι παράγραφοι που κρατούν σελίδες. Υπάρχουν όμως τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά που καθόρισαν το έργο του συγγραφέα και, σε μεγάλο βαθμό, το μοντερνισμό της γραφής στην αμερικάνικη λογοτεχνία. Μονόλογοι – ξεναγοί στο υποσυνείδητο του κάθε ήρωα, συνειρμική υποκειμενική αφήγηση, ντόπια κι επινοημένη διάλεκτος, ο πλούτος που αναβλύζει από τις σελίδες του μυθιστορήματος θα αρκούσε από μόνος του να γεννήσει μία φορμαλιστική λατρεία για την τέχνη του Faulkner. Όμως, στο Light in August κρύβεται μια ιστορία παθιασμένης αγανάκτησης για τη συλλογική συνήθεια (ανάγκη;) που επιβάλλει ευπροσδιόριστες ταμπέλες (βλ. ταυτότητες) κι έρχεται σε ευθεία σύγκρουση με την ατομική ανάγκη αυτοκαθορισμού, αφόρητα καταπιεσμένη κάτω από τα γενικώς χαραγμένα όρια (λευκός – μαύρος, πιστός – άπιστος, κοκ).

Το βάρος της ενοχής και, πολύ συχνά, της ταπείνωσης οδηγεί μια σειρά από χαρακτήρες σε ένα σκληρό αγώνα για συγχώρεση, λύτρωση και, εν τέλει, αυτοπροσδιορισμό σε έναν κόσμο «κατασκευασμένο» να αποστερεί κάθε ταυτότητα. Προεξέχουσα φιγούρα ο Joe Christmas, το άλλο πρόσωπο του Ιησού: μοιράζονται τα ίδια αρχικά, γεννήθηκε Χριστούγεννα και πέθανε λίγο μετά τα τριάντα του. Παρά την ενδελεχή ενασχόληση ολόκληρων κεφαλαίων με το παρελθόν του, το αληθινό του πρόσωπο μας διαφεύγει. Η μαρτυρική αποδοχή της τιμωρίας (αυτοθυσίας) αποκαλύπτει τον Μεσσία ενός κόσμου βυθισμένου στη δίνη της βίας, της προκατάληψης και της αδικίας. Το άσπρο και το μαύρο συνυπάρχουν στο δέρμα του, ενυπάρχουν στο αίμα του και η περιθωριοποίησή του θα είναι μονόδρομος για ένα κόσμο αντιδιαλεκτικό μέχρι μυελού των οστών. Από την άλλη, η Lena Grove, παραστρατημένη Μαίρη προς τη Βηθλεέμ, θα καταφέρει να εκπέμψει τη ζωοφόρο δύναμή της στην ταλαιπωρημένη πόλη του Jefferson, πριν επιστρέψει όμως στον πραγματικό της σπίτι. Δηλαδή στο δρόμο, στο αέναο ταξίδι που περικλείει μέσα του την υπόσχεση της απόδρασης / ελευθερίας (Lena) ή τη διαιώνιση του πόνου (Christmas). Ο χάρτης βρίσκεται μέσα μας.